ความสำเร็จในการบริหารงานทั้งองค์กรภาครัฐและภาคเอกชน นอกจากขึ้นอยู่กับนโยบายและการวางแผนที่ดีแล้ว ผู้บริหารซึ่งเป็นผู้นำนโยบายไปสู่การปฏิบัติก็ต้องมีความรู้ความสามารถหลาย ๆ ด้าน รวมทั้งมีทักษะในการบริหารเชิงกลยุทธ์ สามารถนำเครื่องมือต่าง ๆ มาวิเคราะห์และประเมินปัจจัยต่าง ๆ ที่เกิดจากสภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกองค์กร และ SWOT เป็นเครื่องมือหนึ่งที่นิยมใช้ในการบริหารงานเชิงกลยุทธ์
SWOT คืออะไร
SWOT เป็นเครื่องมือวิเคราะห์และประเมินปัจจัยต่าง ๆ ที่เกิดจากสภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกองค์กร SWOT เป็นเทคนิคที่สามารถนำมาประยุกต์ใช้ได้ทั้งองค์กรภาครัฐและองค์กรธุรกิจทุกประเภท ซึ่งนอกจากช่วยเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานแล้ว ยังเป็นเครื่องมือวิเคราะห์แผนธุรกิจเพื่อสร้างความได้เปรียบทางการตลาดให้กับองค์กรธุรกิจ โดยอักษร 4 ตัวของคำว่า SWOT มีความหมาย ดังนี้
- S มาจากคำว่า Strengths หมายถึง จุดแข็ง
- W มาจากคำว่า Weaknesses หมายถึง จุดอ่อน
- O มาจากคำว่า Opportunities หมายถึง โอกาส
- T มาจากคำว่า Threats หมายถึง อุปสรรค
ดังนั้น การวิเคราะห์ SWOT คือการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในและสภาพแวดล้อมภายนอกองค์กรเพื่อให้ทราบจุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และปัญหาอุปสรรค และนำสิ่งที่วิเคราะห์มากำหนดเป็นกลยุทธ์ในการบริหารงานให้บรรลุผลสำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้ หรือเป็นวิธีดำเนินงานของผู้บริหารที่ผ่านการวางแผนอย่างรอบคอบเป็นระบบ
SWOT มีอะไรบ้าง
การวิเคราะห์ SWOT หรือ SWOT Analysis ประกอบด้วยการวิเคราะห์ปัจจัย 4 อย่างได้ แก่ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และ อุปสรรค ดังนี้
- จุดแข็ง Strengths คือ จุดเด่นหรือข้อได้เปรียบขององค์กรที่เป็นผลมาจากปัจจัยภายใน เป็นข้อดีที่เกิดจากสภาพแวดล้อมภายในองค์กรหรือบริษัท เช่น จุดแข็งด้านการเงิน ด้านทรัพยากรบุคคล และข้อได้เปรียบด้านการผลิต โดยองค์กรหรือบริษัทจะต้องใช้ประโยชน์จากจุดแข็งในการกำหนดกลยุทธ์ในการบริหารหรือวางแผนด้านการตลาด
- จุดอ่อน Weaknesses คือจุดด้อยหรือข้อเสียเปรียบ ซึ่งเป็นผลมาจากปัจจัยภายใน เช่น เป็นปัญหาหรือข้อบกพร่องที่เกิดจากสภาพแวดล้อมภายในต่าง ๆ ขององค์กร หน่วยงาน หรือบริษัท ได้แก่ การขาดเงินทุน นโยบายและทิศทาง การบริการที่ไม่แน่นอน หรือบุคลากรที่ไม่มีคุณภาพ ซึ่งผู้นำหรือผู้บริหารจะต้องหาวิธีในการปรับปรุงให้ดีขึ้นหรือขจัดให้หมดไป
- โอกาส Opportunities คือ การวิเคราะห์ปัจจัยภายนอกที่ทำให้องค์กรหรือบริษัทได้เปรียบ เช่น สถานการณ์เศรษฐกิจ สถานการณ์การเมือง ที่สามารถส่งผลต่อการส่งเสริมการดำเนินงานขององค์กร ผู้บริหารที่ดีจะต้องแสวงหาโอกาสอยู่เสมอ โดยการวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมภายนอกที่เปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ตลอดเวลา เช่น นโยบายภาครัฐ เศรษฐกิจ สังคม การเมือง เทคโนโลยี รวมถึงการแข่งขันในตลาด และใช้ประโยชน์จากโอกาสนั้น
- อุปสรรค Threats คือ ความเสี่ยง หรือสถานการณ์และสภาวะที่เกิดขึ้นแล้วส่งผลเสียต่อการทำธุรกิจ ตัวอย่างเช่น ภาวะโรคระบาดทำให้คนซื้อของน้อยลง ทำให้การเดินทางมีความยากลำบาก หรือ สงครามที่ทำให้สินค้าแพงหรือสินค้าขาดแคลน ขาดการทำงานเป็นทีม และบุคลากรปรับตัวไม่ทันตามกระแสความเปลี่ยนแปลงของเทคโลยี
SWOT ตัวอย่าง
SWOT เป็นการวิเคราะห์จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และ อุปสรรค โดยมีเป้าหมายให้องค์กรนำจุดแข็งไปปรับใช้ให้เหมาะกับสภาวะ เพื่อแก้ไขปัญหาและลดความเสี่ยงที่ส่งผลเสียต่อองค์กร อันส่งผลให้สามารถดำเนินตามแผนหรือทำธุรกิจต่อไปได้อย่างราบรื่น สำหรับตัวอย่างการวิเคราะห์ SWOT ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้กับทุกองค์กร อาจเริ่มจากทำการวิเคราะห์ SWOT ดังนี้
การวิเคราะห์จุดแข็ง
- ได้รับงบประมาณเพียงพอกับการบริหารงานในแต่ละด้าน
- มีหน่วยงานที่รับผิดชอบครอบคลุมกลุ่มทั้งภารกิจหลัก และภารกิจสนับสนุนที่ชัดเจน
- มีหน่วยงานย่อยหรือมีหลายแผนกทำให้มีความคล่องตัวในการดำเนินงาน
- การให้บริการที่ค่อนข้างรวดเร็ว
- สวัสดิการของพนักงานดี มีระบบ Commission ตอบโจทย์ความต้องการของพนักงาน ส่งผลต่อการทำงานที่มีประสิทธิภาพ บุคลากรมีความผูกพันกับองค์กรสูง
การวิเคราะห์จุดอ่อน
- โครงสร้างอัตรากำลังไม่มีความสมดุลกับปริมาณงาน
- ทรัพยากรบุคลากรมีความรู้ความสามารถไม่ตรงกับงานที่ทำ
- ขาดการติดตาม ประเมินผล อย่างต่อเนื่องและจริงจัง
- เป็นองค์กรหรือบริษัทใหม่ ยังไม่มีใครรู้จัก
- บริษัทหรือองค์กร เป็นหน่วยงานที่อยู่ในช่วงเริ่มต้น ทำให้การบริหารยังไม่เป็นระบบ ขาดการประสานงานระหว่างบุคลากรและแผนกต่าง ๆ
- องค์กรมีขนาดใหญ่ขาดความคล่องตัวในการบริหารงาน การตอบสนองไม่ทันต่อการเปลี่ยนแปลงและภารกิจที่ได้รับมอบหมาย
การวิเคราะห์โอกาส
- มีแหล่งเงินทุนหลากหลายที่พร้อมให้การสนับสนุน
- มีระบบเครือข่ายสนับสนุน
- รูปแบบธุรกิจกำลังเป็นกระแสหรือเป็นที่ต้องการของตลาด
- องค์กรหรือแบรนด์สินค้าได้รับการยอมรับ และเชื่อมั่นจากลูกค้าและผู้ใช้บริการ
- เศรษฐกิจ กำลังมีการเติบโตที่ดี
การวิเคราะห์ปัญหา และอุปสรรค
- ธุรกิจที่ลงทุนมีคู่แข่งด้านการตลาดมาก
- การพัฒนาของเทคโนโลยีส่งผลกระทบต่อธุรกิจด้านบุคลากร
- ได้รับผลกระทบจากภาวะเศรษฐกิจ หรือผลกระทบจากปัจจัยระดับประเทศ เช่น การเมือง
- ขาดเทคโนโลยีสารสนเทศและเครื่องมือที่ทันสมัย
- มีข้อจำกัดด้านงบประมาณ ทำให้การพัฒนาในแต่ละด้านทำได้ยาก
- ภัยธรรมชาติ หรือปัญหาจากโรคอุบัติใหม่ส่งผลต่อแนวทางการบริหาร
สรุป
SWOT คือ เครื่องมือที่มีประโยชน์ต่อการบริหารขององค์กร หน่วยงาน และองค์กรธุรกิจในการวิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส และ ปัญหาอุปสรรค หรือเป็นเครื่องมือของผู้บริหารที่ใช้วิเคราะห์สภาพ และสถานการณ์ขององค์กรว่ามีศักยภาพเพียงใด เพื่อนำสิ่งที่ได้จากการวิเคราะห์มาสร้างกลยุทธ์ในการบริหารงาน ให้สามารถอยู่กับสถานการณ์ปัจจุบันและวางแผนเพื่อความเติบโตขององค์กร ของหน่วยงานหรือธุรกิจในอนาคตให้มีประสิทธิภาพมากที่สุด